اصطلاحات رایج در خیاطی  طیف وسیعی از واژه‌ها و عبارات را در بر می‌گیرد  که برخی از خیاط ها از آن بی خبر هستند. برای اینکه بتوانید خیاطی را کاملا یاد بگیرید و در کار خود دقیق‌تر و کارآمدتر باشید و به عنوان یک فرد حرفه ای در این حوزه فعالیت داشته باشید، بهتر است با این اصطلاحات آشنا شوید.

که برخی از خیاط ها از آن بی خبر هستند. برای اینکه بتوانید خیاطی را کاملا یاد بگیرید و به عنوان یک فرد حرفه ای در این حوزه فعالیت داشته باشید، بهتر است با این اصطلاحات آشنا شوید.

آشنایی با اصطلاحات تخصصی درخیاطی

معرفی اصطلاحات مربوط به وسایل خیاطی

در خیاطی، اصطلاحات متنوعی برای توصیف ابزارها، فرآیندها و ویژگی‌های لباس استفاده می‌شود. این اصطلاحات به شما کمک می‌کنند تا در هنگام کار با پارچه، الگوها و دوخت، با یکدیگر و با دیگران به درستی ارتباط برقرار کنید و مفاهیم را به طور دقیق منتقل کنید. در اینجا به معرفی برخی از این اصطلاحات می‌پردازیم:

کاغذ گراف: کاغذ پوستی است که برای کشیدن الگو از آن استفاده می‌شود.(متدهای کاغذی)
مِل: اصطلاحی برای صابون خیاطی است که برای نشانه‌گذاری روی پارچه استفاده می‌شود.
رولت: وسیله‌ای برای انتقال خطوط رسم شده از الگو بر روی پارچه است.(متدهای کاغذی)
قیچی رولت: قیچی رولت همراه با تخته برش به کار می رود.

قیچی برش کوچک: برای برش تکه های کوچک پارچه، شکافتن درزها و دوخت های ظریف استفاده میشود
قیچی زیگزاگ: برای تمیز کردن جادرزها و جلوگیری از ریش شدن پارچه
اِشل: نوعی گونیا و خط‌کش در خیاطی است.
بشکاف: وسیله‌ای است که از آن برای شکافتن درزها و باز کردن سوراخ جادکمه استفاده می‌شود.
زانفیکس: نوعی لایی است که از هر دو رو به پارچه می‌چسبد.
پاصاف کن: وسیله‌ای برای صاف کردن پایین دامن، مخصوصا دامن فون و کلوش است.
وزنه برش: برای نگاه داشتن الگو روی پارچه استفاده می‌شود.
پیستوله: وسیله‌ای برای کشیدن قوس‌های لباس است.
نخ زن: ابزاری که برای بریدن انواع نخ اضافه می‌باشد.
اورلوک: چرخ سردوز است.
>سوزن استرج یا سرسوخته: این نوع سوزن برای پارچه‌های کشبافت و کشی استفاده می‌شود.
>سوزن سه گوش: نوعی سوزن مثلثی و کنداست که برای دوخت پارچه‌های جیر و چرم استفاده می شود.
>سوزن شارپ: سوزن دستی است.
ولولت: تخته مخصوص پارچه مخمل است که دارای سطح پر از سوزن است که هنگام اتوکشی پارچه مخمل پرزهای پارچه داخل این سوزن ها قرار گرفته و مانع از برق افتادن پارچه مخمل هنگام اتوکشی می شود.

لایی مویی: لایی سوزنی
نخ ترویرا :یا نخ جوراب دارای تاب کم است و برای سردوز در چرخ های اورلوک کاربرد دارد
کش قیطانی: برای چین کش پارچه استفاده میشود
نخ عمامه: برای شلال دوزی و تزیین روی درزها استفاده میشود.
اتو: وسیله ای است که برای صاف کردن چروک پارچه و درزها و چسباندن لایی چسب و زانفیکس استفاده میشود
پانچ:سوراخ کن

معرفی اصطلاحات خیاطی مربوط به الگوی بالاتنه

اصطلاحاتی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود جهت دوخت و یا کشیدن الگوی بالاتنه مورد استفاده قرار می‌گیرند و یادگیری آن‌ها برای هر شخصی که قصد یادگیری خیاطی را دارد، الزامی است. لازم به ذکر است که، این اصطلاحات در لباس‌های شب و عروس نیز کاربرد دارند.

A:  اندام گلابی شکل .
V: به معنای اندام مثلث معکوس .
H:  اندام مستطیل .
O:  اندام دایره .
X: به معنای اندام ساعت شنی .
RS:  روی پارچه
WS: پشت پارچه
F: دولای بسته پارچه
CF: نشان دهنده‌ی خط مرکزی جلوی.
CB: به معنی خط مرکزی پشت الگو است.
G: راه پارچه
S: به معنای حذف پنس .

Small(S): کوچک
Medium(M): متوسط
Larg(L): بزرگ
XLarg(XL): خیلی بزرگ

پنل: به تکه های جدا شده الگو، پنل می‌گویند.
یوک: اصطلاحی برای قطعات تزیینی روی پارچه .
فاصا: به کوک شل می گویند.
زاپاس: اضافه درز دوخت
برش پرنسسی: برشی از خط سرشانه یا حلقه آستین در جلو یا پشت الگو است.
رو هم گرد: به معنای دکمه خور بودن است.
پای کلاغ یا پیکان: این اصطلاح برای محکم کردن بالای پیلی، درزهای کوچک و ساسون ها کاربرد دارد.
شیرازه:  یا مادگی به معنای جا دکمه است.
شلال:  کوک‌ ساده
کلیپ: تکه‌هایی مثلثی است که از زاپاس دوخت بریده می‌شوند.
گوده: تکه‌هایی از پارچه است که بصورت دایره یا مثلث به لباس دوخته می‌شوند.
پاک دوزی: لبه‌دوزی لباس
پس دوزی: تودوزی لباس
راسته دوزی: به دوخت صاف و یکنواخت روی بخش‌های مختلف لباس گفته می‌شود.
درز فرانسوی: به معنای دوخت دودرزه است.
دوخت معکوس: دوخت معکوس یا سر قائمی برای محکم کردن ابتدا و انتهای دوخت کاربرد دارد.

آشنایی با مفاهیم و اصطلاحات خیاطی

پاترون

در خیاطی، پاترون (به انگلیسی: pattern) به الگوی اولیه لباس گفته می‌شود که با پارچه ارزان‌قیمت (معمولاً متقال) دوخته می‌شود تا قبل از برش پارچه اصلی، از صحت و درستی الگو و تناسب آن با اندام اطمینان حاصل شود. به عبارت دیگر، پاترون یک پیش‌نمونه از لباس است که برای پرو و رفع ایرادات احتمالی الگو قبل از دوخت لباس اصلی استفاده می‌شود.

لاسکنه 

در خیاطی، لاسکنه به انگلیسی به پشت یقه گفته می‌شود و شباهت زیادی به یقه شکار دارد. از لاسکنه در زاویه‌ها و گوشه‌های یقه استفاده می‌شود. به عبارت دیگر، لاسکنه بخشی از یقه است که روی لباس قرار می‌گیرد و به آن ایستایی و فرم می‌دهد.

فاسا

در خیاطی، فاسا به معنای استفاده از کوک‌های شل برای کپی کردن الگو بر روی پارچه است، به ویژه برای قرینه کردن قطعات لباس. این روش به خیاطان کمک می‌کند تا الگو را به طور دقیق و متقارن روی پارچه منتقل کنند. فاسا همچنین با نام‌های دیگری مانند کوک شل، ففیله یا فاصا نیز شناخته می‌شود.

ففیله

در خیاطی،”ففیله” یا “فاسا” به معنای کوک شل یا دوخت موقت با کوک‌های درشت و شل است که برای علامت‌گذاری، قرینه‌سازی یا انتقال الگو به پارچه استفاده می‌شود. این کوک‌ها به راحتی قابل جدا شدن هستند و برای ایجاد خطوط راهنما یا انتقال طرح‌ها و علامت‌ها به کار می‌روند

کرساژ

در خیاطی، “کرساژ” یا “Corsage” به نوعی لباس زنانه گفته می‌شود که معمولاً به صورت یک گن یا نیم‌تنه طراحی می‌شود و هدف آن شکل دادن به بالاتنه و ایجاد فرمی زیبا و متناسب با اندام است. این لباس‌ها اغلب دارای کاپ برای سینه‌ها و نوارهای باریک یا پهن در قسمت کمر هستند که به فرم‌دهی بدن کمک می‌کنند.

ساسون 

ساسون یا پنس به برش‌های زاویه‌داری گفته می‌شود که برای فرم‌دهی به لباس و ایجاد انحنا و حجم در نقاط خاصی از بدن به کار می‌روند. این برش‌ها به لباس کمک می‌کنند تا بهتر روی بدن بنشیند و شکل و فرم طبیعی بدن را منعکس کنند. ساسون یک برش یا دوخت زاویه‌دار است که در الگوی لباس ایجاد می‌شود. این برش با جمع کردن اضافات پارچه، به لباس شکل و فرم می‌دهد. ساسون‌ها معمولاً در نقاطی از لباس که نیاز به انحنا و حجم دارند، مانند سینه، کمر و باسن، به کار می‌روند.

اوزمان

به فضایی گفته می‌شود که در الگو ایجاد می‌شود تا به لباس حجم، گشادی و مدل‌های متنوع‌تری بدهد. این فضا می‌تواند برای ایجاد چین، پیلی، و یا گشادی در قسمت‌های مختلف لباس مانند دامن، آستین و یا یقه استفاده شود.</p>

آنفورشور

به معنای فاق شلوار است. به عبارت دیگر، آنفورشور به فاصله عمودی از خط کمر در جلوی شلوار تا خط کمر در پشت شلوار گفته می‌شود که از بین پاها اندازه ‌گیری می‌شود. این اصطلاح بیشتر در خیاطی مردانه کاربرد دارد و برای اندازه‌گیری دقیق فاق شلوار به کار می‌رود.

دراپه

به حالتی از پارچه گفته می‌شود که به صورت هلال و روی هم ریخته شده، و یا به اصطلاح دوبل، قرار می‌گیرد. این تکنیک معمولاً برای ایجاد چین‌های نرم و روان در لباس، به خصوص در یقه، آستین، دامن یا شلوار استفاده می‌شود تا به لباس جذابیت بصری و حجم اضافه شود.

بغلک یا مرغک 

“بغلک” یا “مرغک” به قطعه پارچه کوچکی به شکل مثلث یا لوزی گفته می‌شود که در زیر بغل آستین یا فاق شلوار دوخته می‌شود تا آزادی حرکت را افزایش دهد و از کشیدگی و پارگی لباس جلوگیری کند. این قطعه کوچک به حرکت راحت‌تر فرد در این نواحی کمک می‌کند.

لبه دوزی 

به مجموعه روش‌هایی گفته می‌شود که برای تمیز دوزی و پوشاندن لبه‌های پارچه به کار می‌روند تا از ریش‌ریش شدن و نخ‌کش شدن پارچه جلوگیری شود. این روش‌ها می‌توانند با دست یا با چرخ خیاطی انجام شوند و انواع مختلفی دارند.</p>

سایر اصطلاحات 

نقوش چهارخانه: پیچازی چهارخانه مساوی: پیچازی منظم
چهارخانه نامنظم: پیچازی نامنظم
زاپاس: اضافه درز
سایز: عددی که از نظر فرم اندامی دور کمر، دور باسن و دور سینه با توجه به قد افراد، به یکدیگر نزدیک باشند.
مدل های قرینه: مدل هایی که در سمت چپ و راست بدن یکسان باشند و به الگوی جلو و پشت نیاز است.
مدل های غیر قرینه: مدل هایی که در سمت راست و چپ بدن یکسان نباشند و برای رسم الگو به الگوی کامل نیاز است.
تفاوت پل و بندینک: پل از راستا و بندینک از اریب پارچه تهیه میشود.
تاج یا کاپ: کله آستین یا نشانه را گویند که از (یک دهم) دور بازو بدست می آید.
دوخت پیچ رل : برای پارچه های لطیف مثل حریر درزها پیچ رل می شوند.
اصطلاح اگرند سیمان: یعنی تهیه الگوی پالتو و کت.
مولاژه: یعنی استفاده پاترون برای قرینه.
آت سایز: اندام های غیر طبیعی.
پترپن: یقه ب ب و پترن کلار ، یقه ب ب ایستاده.
دامن پنل: دامن ترک (مدل ماهی)
گلابتون چیست: از ترکیب الیاف ابریشمی یا طلا و نقره بدست می آید بنام گلابتون.
کوک لغزشی: برای پروب  از روی لباس کوک گرفته می شود.
فراک: کت مجلسی آقایان که پشت کت بلند و جلوی آن مثل ژیله یا کت کوتاه می باشد.
چین های ضربتی: برای صاف کردن پارچه.
پیراهن با خطوط پرنسس: کوب یا دکوب از کارور یا سرشانه را گویند.
کوک برجسته: جهت اتصال لانی به پارچه لباس مثل کت و پالتو بکار می رود.
چتائی: نوعی الیاف نبافته را گویند.
پایه بقه: خطی است که یقه را به آن محکم وصل می کنیم.
تار پارچه: نخ های طولی و مجکم پارچه را گویند.
پود پارچه: نخ های ظریف و عرضی پارچه را گویند.
کاغذ کالک: کاغذ طراحی و نقشه کشی.
پیلی های بادزنی: در قسمت بالا باریک و در پایین پهن می شود.
یلی بکسی: دو پیلی که جهت مخالف یکدیگر درست شوند را گویند.
پیلی آکوردئونی: باید به وسیله خشکشویی ها اطو شود برای روی دامن کلوش و شاده.
یلی جانبی: به پیلی های تک تک گویند.معمولا در یک جهت از وسط یا از پهلو به هم برخورد می کنند.</p>

جمع بندی

آشنایی اولیه با اصطلاحات خیاطی به شما کمک می کند تا بتوانید با انگیزه و اعتماد به نفس بیشتری به آموزش خیاطی پرداخته و به راحتی در آن متخصص شوید.ما در این مطلب  مهم ترین اصطلاحات و کلمات تخصصی خیاطی را نام بردیم و گفتیم که هر کدام از آن ها چه معنایی دارند.امیدواریم که بخش کوچکی از اطلاعات تخصصی را برای شما فراهم کرده باشیم.